معامله به چه معناست و انواع آن

ثمن معامله چیست

در فرهنگ فارسی معین ثمن معامله به معنای بها و نرخ است درعلم حقوق به معنای پولی است که در قبال فروش مالی به دست می آید در هر معامله ای افراد مقدار معینی پول رایج را مقرر می نمایند که به ازای مال مورد معامله قرار دارد که از لحاظ ارزش با مال مورد معامله برابری می نماید در این مرقومه به سوالاتی در این خصوص به بیان ساده پاسخ خواهیم داد.

ثمن معامله درمبایعه نامه؟

مبایعه نامه چیست؟برای توضیح این مطلب ابتدا باید مبایعه نامه را تعریف کنیم ،مبایعه نامه به قراردادی گفته می شود که در ضمن آن افراد مالی، اعم از منقول ویاغیر منقول خرید و فروش می گردد و اصطلاحاً به این خرید و فروش بیع گفته می شود.

از آنجایی که بیع یک عقد معاوضی است یعنی در قبال مال مورد معامله، عوض قرار می گیرد که از نظر عرفی بین عوض و معوض (مال مورد معامله و پول آن) برابری ارزش وجود دارد.

در تمام قراردادهای خرید و فروش(مبایعه نامه ها) قسمتی وجود دارد که به ما به ازای ریالی مال مورد معامله اختصاص دارد و تعیین کننده میزان پولی است که در ازای انتقال مالکیت مال مورد معامله به خریدار، به فروشنده تعلق می گیرد .

برای رزرو وقت مشاوره با وکیل متخصص املاک کلیک کنید

نحوه پرداخت ثمن معامله؟

به محض انعقاد قرارداد و یا امضای مبایعه نامه خریدار مکلف است بهای مال مورد معامله را به فروشنده پرداخت کند که اصطلاحا می‌گویند ثمن معامله حال است و در عرف بازار به آن معامله نقدی می‌گویند معامله به چه معناست و انواع آن اما این امکان وجود دارد که طرفین برای پرداخت پول تاریخ خاصی را مقرر کرده باشند و یا شرایط خاصی را برای پرداخت تعیین نمایند و نیز ممکن است این خرید و فروش به شکل اقساطی واقع شده باشد ،در این حالت فروشنده باید برای دریافت پول خود منتظر حلول اجل و سررسید اقساط بماند و تا پیش از آن حق مطالبه آن را ندارد و لذا نحوه پرداخت می تواند نقدی ، موجلُ و یا به صورت اقساط باشد.

اثبات پرداخت ثمن معامله با چه کسی است؟

با توجه به اینکه پرداخت وجه قرارداد از تعهدات خریدار است بنابراین در صورتیکه در خصوص پرداخت و یا عدم پرداخت ثمن معامله بین خریدار و فروشنده اختلافی به وجود آید، اثبات اینکه وجه قرارداد پرداخت شده است بر عهده خریدار است و اصل بر عدم پرداخت وجه قرارداد می باشد به عبارت دیگر خریدار باید اثبات نماید که مبلغ قرارداد را که تعهد به پرداخت آن نموده است به نحوی پرداخته است و برای اثبات آن از فروشنده رسید دریافت کرده است و یا اینکه مبلغ قرارداد را به حساب بانکی فروشنده واریز نموده است و یا در حضور شهود مبلغ آن را نقدی تسویه نموده است در غیر این صورت دادگاه خریدار را به پرداخت مبلغ قرارداد محکوم می نماید.

در صورتی که فروشنده در قرارداد اقرار به دریافت ثمن معامله کرده باشد، لیکن در واقع آن را دریافت ننموده است در این فرض فروشنده باید اثبات کند که بر خلاف مندرجات قرارداد و اقرار خود وجهی دریافت ننموده و پولی بابت این قرارداد دریافت نکرده است در غیر این صورت حق مطالبه مبلغ قرارداد را نخواهد داشت که البته این امر کار دشواری خواهد بود.

اگر ثمن معامله پرداخت نشود؟

هر معامله‌ و قراردادی، تعهداتی را برای هریک از طرفین (خریدار و فروشنده) بار می نماید که در صورت عدم ایفای این تعهدات متعهدله حق دارد الزام طرف را به ایفای تعهدات قراردادی مطالبه نماید.

بنابراین اگر خریدار مبلغ قرارداد را به فروشنده نپرداخته باشد، فروشنده میتواند با مراجعه به دادگاه حقوقی و تقدیم دادخواست مطالبه وجه، الزام خریدار را به ایفای تعهدات قراردادی مبنی بر پرداخت وجه قرارداد مطالبه نماید البته امکان دارد در قرارداد ایفای برخی تعهدات فروشنده مانند تحویل مبیع و یا تنظیم سند رسمی و… منوط به پرداخت مبلغ قرارداد شده باشد، که در این صورت فروشنده می تواند تا پیش از دریافت مبلغ قرارداد از ایفای این تعهدات امتناع ورزد و نیز در برخی قراردادها،در فرض عدم پرداخت وجه قرارداد برای فروشنده حق فسخ مقرر می گردد.

در این موارد در صورت عدم پرداخت پول از سوی خریدار، فروشنده میتواند به صورت یک جانبه قرارداد را فسخ نماید و صرفاً باید مراتب فسخ را به طرف دیگر اعلام نماید که معمولا از طریق ارسال اظهارنامه این کار انجام می‌شود و پس از آن نیز دادخواستی با موضوع تایید فسخ قرارداد به دادگاه صالح ارائه می گردد .بنابراین عدم پرداخت ثمن معامله می تواند منشأ دعاوی حقوقی متعددی از جمله مطالبه وجه، الزام به ایفای تعهدات قراردادی و در برخی موارد منجر به انحلال قرارداد گردد.

از موارد رایج این دعاوی حقوقی ،مطالبه ثمن در دعاوی ملکی است که توصیه می شود نظر به گستردگی و پیچیدگی آن حتماً از خدمات مشاوره و وکالتی مجموعه وکلای یسنا در خصوص آن استفاده نمایید.

جهت مشاوره با وکیل متخصص دعاوی ملکی کلیک نمایید

4 دیدگاه

سلام فرشنده ثمن را نقدا دریافت کرده و مباینامه را امضا کرده کلید ملک را تحویل داده ..روز محضر حاضر شد ملک را بنام نزد عدم حضور صادر شد و دو بار اظهار نامه داده به خریدار که معامله فسخ شما ظرف پنج روز وقت دارید برای دریافت ثمن پرداختی خود وگرنه از طریق دادگاه اقدام میکنم ..حالا در دادگاه الزام به تنظیم سند اعلام کرده من ثمنی دریافت نکردم ایا قابل دفاع میباشد این عمل ایشان

با سلام
در اسفند ۹۷ من و خواهرم یک قطعه زمین کشاورزی را به قیمت ۴۰ میلیون طبق یک قولنامه بنگاهی به عمویمان فروختیم، بدین صورت که ۳۰ تومن را نقدا دریافت نمودیم و لفظا قول دادند تا سه ماه دیگر ۱۰ میلیون باقی پول را پرداخت خواهند کرد، اما اینطور نشد و بعد ۸ ماه ۶۴۰۰۰۰۰ تومان را پرداخت و مابقی را هنوز پرداخت نکرده اند. در یکی از بندهای قولنامه ذکر شده هر گاه فروشنده از یکی تعهدات خوداری کند با مبلغ _ ریال بابت تاخبرتادیه به خریدار میتواند معامله را فسخ کند.
ایا امکان فسخ معامله وجود دارد؟
باتشکر

باسلام… اگر متنی در حد چند سطر تنظیم و ملکی جهت واگذاری کاری واگذار شود(به نوعی وکالت) وبا توافق شفاهی جهت رفع یک مشکل ویا انجام یک کاری… البته قید هم بشود بابت بدهی..وهیچ ثمنی معامله‌ای هم رد و بدل نشود… وطرف مقابل غیر قابل اعتماد دربیاید ودر امانت خیانت کند و مدعی بشود ملک مال خودش است… تکلیف چیست؟

یک باغ داشتم که فروختم ولی طرف از من رسید گرفت و پول رو به حساب دوست خودش واریز کرده خواستم ببینم من میتونم کار انجام بدم

پاسخی بگذارید لغو پاسخ

گروه وکلای یسنا

وقتی شما پرونده خود را به وکلای ما بسپارید، در واقع پرونده خویش را نزد متخصصین امر که سعی در بدست آوردن بهترین نتیجه را دارند، مطرح نموده اید.

فهرست

تماس با ما

تهران - میدان فردوسی - خیابان سپهبد قرنی

خیابان سمیه - مقابل مجتمع قضایی شهید بهشتی

پلاک 224 - واحد 1

كليه حقوق مادی و معنوی سايت محفوظ مي باشد © طراحي سايت داركوب | هاستينگ داركوب

تهاتر و انواع آن

تهاتر به معنای تبادل کالا و مساوی شدن است که در اصطلاح حقوقی معای آن این است که تعهد میان طرفین معامله در صورت بدهکار بودن آنان نسبت به هم ساقط می شود.که تهاتر بر۳نوع می باشد.

تهاتر و انواع آن

تهاتر به معنای تبادل کالا، پایاپای، مساوات و برابر شدن است و در اصطلاح حقوق نیز عبارت است:از سقوط تعهد به سبب بدهکار بودن طرفین معامله به هم دیگر.به عبارت دیگر مسولیت تعهد دین دو طرف به خاطر مساوی بودن دین هر دو نسبت به هم از بین می رود.
به طور مثال اگر کسی مبلغی به دیگری بدهکار باشد و از طرفی همان مقدار از او طلبکار باشد این دو دین تحت شرایط زیر ساقط می شوند بدون اینکه نیاز به پرداخت باشد. در واقع تهاتر یک نوع ایفای تعهد است.

تهاتر سه نوع است

۱. تهاتر قهری

منظور از تهاتر قهری یا قانونی این است که به حکم قانون است و اراده طرفین در آن دخالت ندارد .در ماده ۲۹۵ قانون مدنی بیان می شود: تهاتر قهری است و بدون اینکه طرفین تراضی نمایند حاصل می شود.

۲.تهاتر قراردادی

در صورتی که هر دو دین شرایط تهاتر قهری را نداشته باشند در این صورت طرفین می توانند با توافق تهاتر نمایند. مثلا هر دو دین از یک جنس نباشند یا از جهت زمان و مکان تفاوت داشته باشند با هم به طور قهری تهاتر نمی شوند.

۳.تهاتر قضائی

تهاتری که حصول آن با رای قضایی امکان دارد و اثبات می گردد.

شرایط تهاتر قهری

۱. دو شخص در برابر یکدیگر هم طلبکار و هم بدهکار باشند.
۲. موضوع دو دین کلی باشد. مثل پول و گندم. بنابر این اگر کسی به دیگری یک میلیون بدهکار باشد و در مقابل از او یک تخته فرش طلبکار باشد نمی توان به تهاتر به استناد کرد.
۳. موضوع دو دین از یک جنس باشد. مثلاً هر دو گندم یا هر دو پول باشد وگرنه تهاتر انجام نمی گیرد.
۴. زمان تادیه و پرداخت دو دین یکی باشد و اگر یکی مدت دار باشد و دیگری بدون مدت نمی توان به تهاتر استناد کرد.
۵. مکان تادیه دو دین یکی باشد. بنابر این اگر یکی در تهران و دیگری در شمال باشد نمی توان به تهاتر استناد کرد.
۶. هر دو دین آزاد باشد، فلذا اگر یکی از دیون به نفع شخص دیگری قبلا بازداشت شده در این مورد نمی توان به استناد تهاتر و سقوط آن دین به دیگری ضرر زد.
۷. دعوای هر دو دین قابل استماع باشد. بنابر این اگر یکی مشمول مرور زمان شده نمی تواند به استناد تهاتر از پرداخت امتناع کند.

موسسه حقوقی فرهنگ تفاهم در راستای احقاق حقوق شما با همکاری وکلای متخصص در همه زمینه های حقوقی معامله به چه معناست و انواع آن و کیفری آماده ارائه خدمات می باشد. موسسه با در اختیار گذاشتن وکیل ماهر و متخصص می تواند به احقاق حقوق شما در مقابل تضییع آن شما را یاری نماید.

قرارداد آتی به چه معناست؟ چطور معامله می شود؟

مفاهیم و موضوعات مرتبط به بازارهای مالی و اقتصادی همیشه جذابیت زیادی برای علاقه مندان حسابداری و دیگر علوم مالی داشته اند. مفاهیم زیادی وجود دارد که برای فعالیت موثر در بازارهای مالی بهتر است که با آن ها آشنایی کافی داشته باشید و البته در برخی موارد لازم است در مورد آن ها تخصص کافی را به دست بیاورید. اما یکی از مفاهیمی که اطلاع و دانش ابتدایی در مورد آن به درد هر شخص فعال در بازارهای مالی می خورد، عبارت قرارداد آتی است.

در این مقاله به توضیح مفهوم قرارداد های آتی می پردازیم و توضیحات مفیدی در مورد آن ارائه می دهیم، اما قبل از اینکه به سراغ این مفهوم برویم ابتدا باید به موضوع ابزار مشتقه بپردازیم.

در میان این مقاله پیشنهاد می کنیم از مقاله جذاب حسابداری حقوق و دستمزد نیز دیدن کنید.

ابزار مشتقه چیست؟

ابزار مشتقه، ابزار مشتق یا (Derivative Contract) قرارداد یا اوراقی هستند که ارزش آن ها به ارزش اوراق بهادار، کالا، شمش یا ارز وابسته بوده و ارزش مستقلی برای خود ندارند. این ابزارها معمولا از بازارهای پایه مثل بازار کالا، انرژی، ارز، سرمایه و … ترکیب می شوند و در بورس های مورد نظر مورد معامله قرار می گیرند.

ابزار مشتقه به دو دسته تقسیم می شود:

1. پیمان آتی
2. اختیار معامله

در این مقاله قصد داریم در مورد پیمان آتی توضیحاتی ارائه دهیم.

قرارداد آتی (پیمان آتی) چیست؟

قرارداد آتی یا پیمان آتی (Future Contracts) اوراق مالی قابل معامله ای است که می توان آن را در بازارهای مالی مبادله کرد. در قرارداد آتی که بر پایه عقد صلح می باشد، فروشنده پیمان می بندد که در تاریخ مشخصی، مقدار مشخصی کالا را در قبال مبلغی که در هنگام ایجاد قراردادآتی توافق می شود به خریدار قرارداد آتی تحویل بدهد.

قرارداد آتی برای اولین بار در سال 1972 وارد بازارهای مالی شد و قبل از آن تنها در زمینه معاملات محصولات کشاورزی و سوخت های فسیلی مورد استفاده قرار می گرفت.

در واقع قرارداد آتی نوعی قرارداد است که جنبه حقوقی مالی دارد و بین دو طرف فروشنده و خریدار بسته می شود.

برای درک بهتر موضوع اجازه دهید از یک مثال استفاده کنیم.

فرض کنید شما یک کشاورز هستید که می دانید 6 ماه دیگر 50 تن گندم برداشت می کنید. شما می توانید از حالا توافق کنید که بعد از گذشت 6 ماه 50 تن گندم به طرف معامله تحویل می دهید و آن را از همین الان به مبلغ مشخصی می فروشید. بعد از گذشت 6 ماه مهم نیست قیمت گندم چقدر باشد، شما موظفید طبق قرارداد آتی که با خریدار بسته اید بعد از 6 ماه، 50 تن گندم با قیمت توافق شده به خریدار تحویل دهید. در واقع قرارداد آتی را می توان نوعی پیش فروش به حساب آورد.

در این میان پیشنهاد می کنیم سری به صفحه نرم افزار حضور و غیاب سپیدار بزنید تا از امکانات بی نظیر این نرم افزار اطلاع کسب کنید.

انواع قرارداد آتی

قراردادهای آتی اکنون به 2 دسته اصلی تقسیم می شوند:

1. قرارداد آتی در مورد کالاهای فیزیکی همچون نفت خام، شمش طلا، گندم و …
2. قرارداد آتی سهام و شاخص

در مورد کالاهای فیزیکی بازار قرارداد های آتی تا چند سال پیش در ایران وجود نداشت و بعد از فراهم شدن زمینه های آن در ایران با بازار آتی سکه شروع به فعالیت کرد. اکنون بازار قراردادهای آتی در زمینه زعفران نیز فعال است و قرار است برای سایر کالاهای اساسی نیز فعال شود.

قرارداد آتی سهام نیز در اواسط سال 97 فعالیت خود را شروع کرد و از قضا مورد استقبال نیز قرار گرفت. گفته می شود که توسعه هر چه بیشتر این بازار منافع بسیاری برای مصرف کنندگان نهایی و تولیدکنندگان دارد و بیشترین ضرر در مورد آن نصیب دلالان می شود.

کاربرد قراردادهای آتی چیست؟

البته در پایان پاراگراف قبل به مزیت مهم و بزرگی در مورد قراردادهای آتی پرداختیم، اما در این بخش می خواهیم به کاربردهای این پیمان ها بپردازیم.

وقتی هر کسی می تواند معاملات خود را طبق قیمت روز انجام دهد و در لحظه کالاهای مورد نیاز خود را معامله کند چرا باید به قرارداد آتی علاقه مند باشد؟

2 دلیل وجود دارد:

1. با استفاده از قراردادهای آتی خریدار خود را در برابر تغییرات قیمت در ماه ها یا سال های پیش رو بیمه می کند و می تواند در قیمت گذاری با دست بازتری با رقبای خود رقابت کند.
2. هر کسی می تواند از طریق تحلیل بازار و خرید و فروش کالا با استفاده از قراردادهای آتی سود کسب کند.

چطور انگیزه کافی برای استفاده از قرارداد آتی وجود دارد؟

مهمترین انگیزه ای که می تواند باعث استفاده از قرارداد آتی شود، عدم اطمینان از آینده است. از طرفی تولیدکنندگان کالا که مصرف کننده های کالاهای معامله به چه معناست و انواع آن اساسی هستند ممکن است از قیمت های آتی به ترس بیفتند و کشاورز تولید کننده کالای اساسی نیز در زمان حال نیاز به نقدینگی دارد.

طبق دلیل دوم که مربوط به کسب سود بود، اگر شما تحلیل گر خوبی باشید می توانید از طریق قرارداد آتی کسب سود کنید. برای مثال اگر شما حدس می زنید که قیمت نفت قرار است در ماه های آینده افزایش پیدا کند، می توانید نفت را با قیمت کنونی معامله کنید. در صورتی که بعد از گذشت ماه ها و رسیدن سررسید تحویل کالا، قیمت آن افزایش یافته باشد شما به شدت سود خواهید برد.

قرارداد اختیار معامله (Options Contract) چیست؟

یکی از مفاهیم مشابه با قرارداد آتی مفهوم قرارداد اختیار معامله است. در این قرارداد یک طرف قرارداد متعهد می شود در بازه زمانی مشخص و قیمتی تعیین شده دارایی پایه ای را به طرف دیگر معامله بفروشد. طرف دیگر معامله می تواند دارایی مورد نظر را خریداری کند یا این کار را نکند. البته اگر خریداری نکند مبلغی را در ازای این حق از معامله به چه معناست و انواع آن دست می دهد، اما در صورتی که خریدار تمایل داشته باشد معامله را کامل کند فروشنده بالاجبار باید دارایی را معامله کند.

این مفهوم به دلیل ماهیتش تشابهاتی با قرارداد آتی دارد، اما تفاوت های بسیاری هم با آن دارد.

در پایان پیشنهاد می کنیم مقاله آموزش حسابداری پیمانکاری را بخوانید. در این مقاله در رابطه با موضوع حسابداری شرکت های پیمانکاری توضیحات جذابی ارائه کرده ایم.

۱۰ شرط برای معامله

علیرضا صالحی/ یوسف یعقوبی قضات دادگاه تجدیدنظر استان تهران در ادامه نوشتار قبل در باب قراردادها ۱، در این یادداشت به موضوع یا مورد معامله قرارداد می‌پردازیم. در تنظیم یک قرارداد علاوه بر شناسایی طرفین و بررسی وضعیت آنان، باید به معرفی و شناساندن آنچه مورد معامله یا قرارداد و شرایط آن است، پرداخت.

مورد معامله ممکن است مالی باشد که متعهد به تسلیم و انتقال آن تعهد می‌کند مانند فروش یک دستگاه آپارتمان یا خودرو و کتاب و گاه ممکن است مورد معامله انجام عملی باشد که متعهد، تعهد به ایفای آن کند، مانند آنکه شخصی تعهد می‌کند یک تابلو را نقاشی کند. چنا‌ن‌که ماده ۲۱۴ قانون مدنی اشعار می‌دارد: «مورد معامله باید مال یا عملی باشد که هر یک از متعاملین تعهد تسلیم یا ایفاء آن را می‌دارد» که البته مقصود از تسلیم در اینجا اعم از دادن مال یا انتقال است که حسب مورد می‌تواند اتفاق افتد، مانند تسلیم یک جلد کتاب و تسلیم و انتقال یک باب منزل. اشخاص در انعقاد عقود از حیث آنچه مورد معامله قرار می‌دهند با در نظر گرفتن ماده ۱۰ همان قانون که می‌گوید: «قراردادهای خصوصی نسبت به معامله به چه معناست و انواع آن کسانی که آن‌را منعقد کرده‌اند، در صورتی‌که مخالف صریح قانون نباشد نافذ است» آزادی عمل دارند و ضرورتی بر پایبندی به عناوین مصرح در قوانین از حیث انتخاب نام وجود ندارد، ولیکن باید از انعقاد عقود و قراردادهایی که مخل نظم عمومی یا بر خلاف اخلاق حسنه است پرهیز کنند (مواد ۹۷۵ قانون مدنی و ۶ قانون آیین دادرسی مدنی).

برای صحیح بودن هر معامله لازم است مورد معامله دارای شرایطی باشد که فقدان هریک از آنها بطلان عقد را به همراه دارد. این شرایط به‌عنوان شرایط عمومی مربوط به انواع معاملات معرفی می‌شوند و بیان این نکته نیز لازم است که برخی از شرایط اختصاص به مورد بعضی از معاملات دارد و در بیشتر قراردادها جایی ندارد مانند اجاره که موضوع آن منافع عین است و شرط امکان استفاده از منافع عین، بقای عین است، یا عقد نکاح به‌عنوان یک معامله غیرمالی شرایط خاص خود را دارد. شرایط مورد معامله عبارتند از:

۱) مالیت داشتن، یعنی بتواند مورد داد و ستد قرار گیرد و در بازار تجارت ارزش معاوضه داشته باشد. پر واضح است هوا و نور خورشید فاقد این شرایط هستند.

۲) منفعت عقلایی داشته باشد، به‌نحوی که جامعه و عقلا آن را بپذیرند، ولو آنکه منفعت ناچیز باشد. در واقع چیزی که نفع مادی یا اخلاقی و اجتماعی ندارد، متضمن این شرایط نیست.

۳) منفعت آن مشروع باشد، یعنی منفعتی که قانون آن را منع نکرده باشد وگرنه هر آنچه را که قانون انتفاع از آن را منع کرده باشد قابل معامله نیست؛ مانند موادمخدر.

۴) تسلیم آن مقدور باشد، به این معنا که متعهد آنچه را که مورد تعهد یا انتقال قرار می‌گیرد بتواند به طرف مقابل (منتقل الیه یا متعهد له) تسلیم کند. از طرفی اگر متعهد قادر به تسلیم نباشد، ولی متعهد له بتواند آن را به‌دست آورد، این شرط محقق شده است. مانند معامله ملکی که در تصرف دیگران قرار دارد و فروشنده به هر جهت قادر به تسلیم آن نیست ولیکن خریدار قدرت بر رفع تصرف و سکونت دارد.

۵) مورد معامله باید مبهم نباشد، یعنی مورد معامله باید معلوم باشد مگر در موارد خاصه که علم اجمالی به آن کافی است. آگاهی طرفین به مورد معامله به‌وسیله بیان اوصاف از حیث کمیت و کیفیت حاصل می‌شود و لازم است مورد معامله از جهت ماهیت، مقدار و اوصاف مهم آن معلوم باشد. منظور از ماهیت، ذات یا جنس است که مورد عقد از آن تشکیل یافته است. ماده ۳۴۲ قانون مدنی اعلام می‌دارد: «مقدار و جنس و وصف مبیع باید معلوم باشد و تعیین مقدار آن به وزن یا کیل یا عدد یا ذرع یا مساحت یا مشاهده تابع عرف بلد (محل) است.»

۶) مورد معامله باید معین باشد، یعنی اینکه بین دو یا چند چیز مردد نباشد. مانند آنکه شخصی یکی از دو دستگاه خودروی خود را بدون آنکه مشخص کند کدام یک را فروخته است، بفروشد؛ که در این صورت معامله به چه معناست و انواع آن معامله باطل است.

۷) مورد معامله قابلیت انتقال داشته باشد، در صورتی‌که مورد معامله قانونا قابل انتقال نباشد، مانند فروش مال وقف و مشترکات عمومی در وضعیت عادی، رهن مال غیرقابل انتقال و نیز معاملات ناقل اعضای بدن انسان، معامله باطل خواهد بود.

۸) موجود بودن مورد معامله در زمان عقد، این شرط مربوط به معامله عین معین است مانند فروش یک دستگاه آپارتمان. البته قانون‌گذار مطابق ماده ۲ قانون پیش‌فروش ساختمان مصوب دی ماه ۱۳۸۹ در صورت ذکر تمامی اوصاف ملک، معامله ملکی که هنوز ساخته نشده است را صحیح می‌داند.

۹) مملوک بودن مورد معامله، یعنی مالی می‌تواند مورد معامله و انتقال قرار گیرد که متعلق به متعهد باشد.

۱۰) مشروع بودن عمل مورد معامله، در صورتی که مورد معامله انجام عمل باشد این عمل باید مشروع باشد. مانند آنکه مورد معامله مضروب ساختن یا به قتل رساندن شخصی باشد. در تمام موارد مذکور اگر هریک از شرایط وجود نداشته باشد، معامله باطل است.

پاورقی:

۱- مطالب ستون بایسته‌های حقوق در بازرگانی شنبه و سه‌شنبه هر هفته در صفحه ۵ چاپ می‌شود.

برخی اصطلاحات حقوقی در قراردادها

برخی اصطلاحات حقوقی در قراردادها

فسخ

فسخ به معنای پایان دادن به قرارداد و زایل کردن یا انحلال یکجانبه قرارداد توسط یکی از دو طرف قرارداد می باشد.

در مبایعه نامه ها معمولاً جمله ای با عنوان ضرر و زیان نوشته می شود. بدین معنی که اگر هر یک از طرفین، قرارداد را به هم بزند، مکلف است ضرر و زیان مذکور را به طرف مقابل پرداخت کند. “ضرر و زیان” در اصطلاح حقوقی قراردادها با عنوان “وجه التزام” هم نوشته می شود و در واقع، معنای آن “خسارت مقطوع” می باشد. ماده ۲۳۰ قانون مدنی: «اگر در زمان معامله شرط شده باشد که در صورت تخلف، متخلف مبلغی به عنوان خسارت تادیه نماید، حاکم نمی‌تواند او را به بیشتر یا کمتر از آنچه که ملزم شده است محکوم کند.»

گنجاندن شرط ضرر و زیان در مبایعه نامه، به معنای اعطای حق فسخ و به هم زدن قرارداد، برای طرفین است. گاهی ممکن است به جهت اهمیت بند بند قرارداد، تخلف هر یک از طرفین از هر یک از مفاد قرارداد، برای طرف مقابل حق فسخ قرار داده شود.

اگر طرفین قرارداد بعد از انجام معامله با توافق یکدیگر آن را منحل کنند، اقاله نامیده می شود؛ برخلاف فسخ معامله که تنها با اراده یکی از طرفین معامله صورت می گیرد. در رویه قضایی، کلمات اقاله و تفاسخ به یک معنا به کار برده می شوند.

طریقه اعمال حق فسخ هم به این صورت است که فسخ معامله، ابتدائا، می‌بایست از طریق ارسال اظهارنامه رسمی صورت گیرد و متعاقباً دادخواست تایید فسخ و استرداد ثمن معامله یا تایید فسخ و مطالبه خسارات و … از طریق مراجع قضایی مطرح شود. تاخیر در اعلام فسخ، ممکن است باعث از بین رفتن حق فسخ شود.

انحلال یا از بین رفتن خود به خودی قرارداد بدون اینکه نیازی به عمل حقوقی جداگانه‌ای باشد را انفساخ می نامند.

انفساخ می تواند ناشی از قانون باشد که در این صورت، اراده طرفین در آن دخالتی ندارد. برای مثال، طبق ماده ۶۸۳ قانون مدنی، هرگاه متعلق وکالت از بین برود یا موکل، عملی را که مورد وکالت است خود انجام دهد وکالت منفسخ می گردد.

انفساخ ممکن است به صورت شرط ضمن عقد و در قالب شرط نتیجه، در قرارداد گنجانده شود. مثلاً در قرارداد قید می شود که در صورتی که در موعد تعیین معامله به چه معناست و انواع آن شده ثمن معامله پرداخت نشود معامله منفسخ می گردد. باید دقت کرد که اگر چنین وضعیتی ایجاد شود، ادامه قرارداد قبلی امکان پذیر نیست و مستلزم توافق و تنظیم قرارداد جدید میباشد.

بطلان قرارداد

هر قراردادی که بر خلاف قانون تنظیم شده یا شرایط اساسی صحت قرارداد را نداشته باشد قرارداد باطل محسوب می شود و از ابتدای قرارداد هیچگونه اثری بر آن مترتب نیست. ویژگی عقد باطل این است که اراده طرفین نقشی در اعتبار بخشیدن به آن و یا احیای عقد باطل ندارد. به عنوان مثال:

معامله‌ای که در زمان صغر سن و بدون جلب نظر دادستان صورت گرفته باشد باطل است.

طبق ماده ۵۶ قانون اجرای احکام مدنی، هرگونه نقل و انتقال، اعم از قطعی و شرطی و رهنی نسبت به مال توقیف شده باطل و بلااثر است.

قراردادی که برای حق فسخ، مدت معین نشده باشد به استناد ماده ۴۰۱ قانون مدنی باطل است.

طبق ماده ۱۳۲ قانون تجارت، مدیرعامل شرکت و اعضای هیئت مدیره،به استثنای اشخاص حقوقی،حق ندارند هیچ گونه وام یا اعتبار از شرکت تحصیل نمایند و شرکت نمی تواند آنان را تضمین یا تعهد کند. اینگونه عملیات به خودی خود باطل است.

به استناد ماده ۷ قانون حمایت از حقوق مصرف کننده خودرو، مصوب ۱۳۷۶، هر نوع توافق مستقیم یا غیر مستقیم بین عرضه کننده، واسطه فروش با مصرف کننده که به موجب آن، تمام یا بخشی از تعهداتی که عرضه کننده و طبق این قانون و یا ضمانت نامه صادره، برعهده دارد ساقط نماید یا به عهده واسطه فروش یا هر عنوان دیگری گذارده شود، در برابر مصرف کننده باطل و بلااثر می باشد.

معامله نسبت به مال غیر، معامله فضولی محسوب و باطل می باشد، مگر اینکه مالک چنین معامله ای را تنفیذ نماید. در قانون مدنی، معامله فضولی، غیر نافذ اعلام شده و در صورت تنفیذ مالک، معامله صحیح و نافذ می‌شود. در ماده ۲۴۷ قانون مدنی، در اعلام نتیجه معامله فضولی، به جای کلمه باطل از کلمه غیر نافذ استفاده شده است. معامله فضولی ممکن است وصف کیفری داشته و تحت عنوان انتقال مال غیر قابل تعقیب باشد. در نهایت اگر چنین معامله‌ای توسط مالک تنفیذ نشود، حکم بر ابطال سند رسمی انتقال صادر میشود. معامله نسبت به سهم شریک مال مشاعی از موارد انتقال مال غیر می باشد.

اسقاط کافه خیارات

به زبان ساده، اسقاط کافه خیارات، یعنی اینکه طرفین قرارداد، حق فسخ آن قرارداد را از خود سلب و ساقط نمودند. یعنی حق فسخ ندارند. البته، اسقاط کافه خیارات شامل خیار تخلف از وصف نیست. در صورت تخلف از شرط صفت، معامله صحیح است ولی برای طرف مقابل (مشروط له) حق فسخ قرارداد به وجود خواهد آمد.